Τρίτη 24 Μαρτίου 2020

Σκέψεις «ατάκτως ερριμμένες», εξ αφορμής του νέου λοιμού -του κορονοϊού…



Τώρα που «μάγεμα η φύση και όνειρο σε ομορφιά και χάρη», τώρα που «με χίλιες γλώσσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει1», τώρα που μας καλεί στεντορεία τη φωνή να αναπέμψουμε δοξαστικούς ύμνους και παιάνες στη ζωή που ανασταίνεται, ένας αιφνίδιος κίνδυνος της ίδιας της ζωής μας, επιβάλλει τον εγκλεισμό μας στο σπίτι.

Το «μένουμε σπίτι» έγινε σύνθημα χάριν της σωτηρίας της ζωής. Το μέτρο τούτο αναστατώνει τον άνθρωπο, διότι του αίρει την ελευθερία να ρυθμίζει τον τρόπο της ζωής του. Ο Έλληνας είναι εκ φύσεως εξωστρεφής. Το κλίμα, ο ήλιος που θαμπώνει τα μάτια και τον νου, η θάλασσα και τα βουνιά, τον καλούν έξω, σε μια εσωτερική σχέση.


Καλείται λοιπόν τώρα να γίνει εσωστρεφής, να ανατρέψει τους κανόνες ζωής του.
 Όμως, γνωρίζουμε ότι τα πάντα σύγκεινται εξ αντιθέσεων και νοούνται με τα αντίθετά τους. 
Δεν νοείται καλό χωρίς το κακό, δίκαιο χωρίς το άδικο, ελευθερία χωρίς τη δουλεία κλπ.


Έτσι και στην περίπτωσή μας, της εντολής «μένουμε σπίτι» υπάρχει εκτός από το ισχυρό και αναπόδραστο αρνητικό σε όλα τα πεδία, και το θετικό στοιχείο.


Ας δούμε λοιπόν ποιο ή ποια είναι τα θετικά: ο νόστος στην πατρίδα, στην εστία, στο σπίτι, ήταν το δεκαετές όνειρο του Οδυσσέα. Το «νόστιμον ήμαρ» για όλους τους ξενιτεμένους.  

Να επιστρέψουν στη θαλπωρή της εστίας, να βρουν τον χρόνο να ελευθερωθούν από την αλλοτρίωση που μας έχει δημιουργήσει η απασχόληση με τον έξω κόσμο. Να αναλογιστούμε και τον σκοπό, τα ιδανικά και τις αξίες της ζωής μας. Να γνωριστούμε καλύτερα με τα μέλη της οικογενείας μας, να οδηγηθούμε με την μελέτη και τους λογισμούς μας σε ανώτερη σφαίρα της ζωής, σε βαθμίδες ανώτερης ζωής σε απόκτηση της αρετής, που αποτελεί πραγματικό ηθικό αγώνισμα για κάθε άνθρωπο.

  
Η παραμονή μας λοιπόν στο σπίτι, αναγκαστική, μπορεί να μετατραπεί σε ευχάριστη διαμονή και ενασχόληση, διαπιστώνοντας ότι η ζωή έχει πολλά να μας προσφέρει. Και ομορφιά, και χαρά και ευτυχία. Αυτό το δώρο, το γλυκύτατο αγαθό, καλούμαστε να διαφυλάξουμε με κάθε θυσία. Αυτό το ακριβό και αναντικατάστατο αγαθό τίμησαν οι ποιητές μας. Ο μέγιστος των ποιητών Κωστής Παλαμάς γράφει στον «Ύμνο της ζωής»:


«Ζωή! Δεν είναι τίποτε γλυκύτερο στον κόσμο, 
από την πεντάμορφη ζωή την ηλιοφωτισμένη…
Ζωή, και όπως και αν δείχνεσαι, ζωή ό,τι και αν είσαι, 
αν είσαι πράγμα ή όνειρο, καλό ή κακό και αν είσαι, 
χαρά σ’ εσέ, δόξα σ’ εσέ, και αγάπες και τραγούδια!»


Ο ίδιος ποιητής και για το σπίτι γράφει στο «Δύο στίχοι»: 
«Σπίτι ζεστό και δροσερό, και με άνθη στολισμένο και καταφύγιο της τιμής και της ζωής λιμάνι!»

Ας κάνουμε λοιπόν το σπίτι μας πραγματικό καταφύγιο και λιμάνι που θα είναι η καταφυγή μας και ο ελλιμενισμός μας στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας.

Οι Μοίρες, οι άσχημες και δύστροπες αλλά και αθάνατες γριές αδερφές, Κλωθώ, Λάχεσις, Άτροπος*, αφού είναι αθάνατες, θα συνεχίσουν να «μοιραίνουν» τον κόσμο και τον άνθρωπο. Αυτές, κατά την ελληνική μυθολογία, «μοιράζουν», μας δίνουν τα πάντα, τη χαρά, τη λύπη, τη ζωή και τον θάνατο.


Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε; Πώς θα αντιδράσουμε;


Συχνά πιστεύουμε πως δεν μπορούμε, πως δεν έχουμε τα όπλα, αφού η μοίρα είναι «Άτροπος».


Πολλά όμως ΜΠΟΡΟΥΜΕ: ανοίγοντας το παράθυρο του σπιτιού μας να δούμε τα δέντρα που ανθίζουν, ότι οργιάζει η ζωή μετά τον χειμώνα, ότι η Ανάστασις» έρχεται νικώντας τον θάνατο.

Αυτή είναι η οικονομία του μεγάλου «τιμονιέρη».

Όχι λοιπόν απελπισία και πανικός.

Ένα «παλιόπαιδο» μας επιτέθηκε με τη σφεντόνα του και θα περάσει…


Και τελευταίο: να έχουμε υπόψη μας ότι οι «προσκυνούντες την Αδράστεια, σοφοί».


Δηλαδή, αναγνωρίζουμε τη φυσική αναγκαιότητα -αλλά με αγωνιστικό φρόνημα, υπομονή και αισιοδοξία, και πάλι ο ήλιος θα φανεί!

                                                                  
               
                                        Ιωάννης Δ. Αναγνώστου, Φιλόλογος
                                       Εικονογράφηση: Αγγελική Αναγνώστου



1. κρένει=μιλάει

2. στεντόρεια= δυνατή και σταθερή

*Η πρώτη, η Κλωθώ, είναι «αυτή που κλώθει», γνέθει το νήμα της ζωής (συμβολίζει το παρόν). Η δεύτερη, η Λάχεσις, το ξετυλίγει (μοιράζει τους κλήρους, καθορίζει τι θα «λάχει» στον καθένα, και συμβολίζει το παρελθόν), ενώ η τρίτη, η Άτροπος, το κόβει όταν έρθει η ώρα (συμβολίζει το μέλλον). Σε κάποιους μύθους οι Μοίρες συσχετίζονται με την θεά Ανάγκη, την οποία ο Πλάτων θεωρεί ως μητέρα των Μοιρών.     

                           





Πέμπτη 19 Μαρτίου 2020

Περί λοιμού…

Η ζωή μας τα τελευταία χρόνια διέρχεται μέσα από σωρεία δυσάρεστων γεγονότων.
Τα προβλήματα συσσωρεύονται και οδηγούν σε υπαρξιακά αδιέξοδα. 
«Του κύκλου τα γυρίσματα» ανατρέπουν τον ρυθμό της ζωής και προβληματίζουν για το μέλλον. «Ενός κακού μύρια έπονται»… Δεν μας έφτανε η οικονομική κρίση και μας «επισκέφθηκε» ο λοιμός του ιού. Κι εκεί που είπαμε «δόξα τω θεώ», φωνάξαμε «βόηθα Παναγιά!». 
Αυτή είναι η συνεχής ροή της ζωής των ανθρώπων. «Αιών παις έστι παίζων, πεσσεύων∙ παιδός η βασιληίη» λέει ο Ηράκλειτος.(«Ο χρόνος είναι παιδί που παίζει, που παίζει με τους πεσσούς -τα ζάρια του∙ η βασιλεία ανήκει στο παιδί»). Η τυχαιότης ορίζει τη ζωή μας. Ουδέν βέβαιον, σταθερόν και αναφαίρετον. Δεν παραμένει αιωνίως η υγεία, η ευτυχία, η δόξα, ο πλούτος. «Μία ροπή, και τα πάντα εξηφάνισται». 

Η επέλαση του λοιμού μας δίνει την ευκαιρία για περισυλλογή και περίσκεψη. Μας υποχρεώνει να αντιληφθούμε τη «σμικρότητά» μας (με την ηθική έννοια) και προπαντός να φιλοσοφήσουμε. 
Αλλά και να αγωνιστούμε με νηφαλιότητα για την περιφρούρηση του υπέρτατου αγαθού, της σωματικής και ψυχικής υγείας. 

Επιπλέον, και το σημαντικότερο, να συμβιβαστούμε με τον δύσκολο νέο ρυθμό και να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα της ζωής μας. Μας το συνιστά και ο Πλάτων, λέγοντας πως «Ο βίος του ανθρώπου ευρυθμίας και ευαρμοστίας δείται (=χρειάζεται)».

Ο άνθρωπος είναι πολυσήμαντος και πολυπράγμων. Θα βρει τους τρόπους να ανταπεξέλθει στους δύσκολους καιρούς. 
Του δίνεται επιπλέον η ευκαιρία (γιατί «ουδέν κακόν αμιγές καλού») να ανακαλύψει τον σκοπό της ζωής, να ανακαλύψει τον εαυτό του και να βρει διέξοδο και στήριγμα στη μελέτη και ιδιαίτερα στην ποίηση, που, (κατά την ποιήτρια Κική Δημουλά) είναι σαν τη σταγόνα παυσίπονου στον ωκεανό της θλίψης!

Όπως και να έχει, για μια ακόμη φορά η ζωή θα νικήσει τον θάνατο!!!
                                                   
                                Ιωάννης Δ. Αναγνώστου, συνταξιούχος Φιλόλογος

Πέμπτη 5 Μαρτίου 2020

«Ωωωωωω!!!!»


  
                                         

      Κρατούσα τον εγγονό μου, ενός έτους, τις προάλλες, για να πάει κάπου η μαμά του και να τι διαπίστωσα, φίλοι μου: Αφού είχε φάει -όσο ήθελε- τον πήγα στο ειδικό χαλί που βρίσκονται τα παιχνίδια του για να παίξουμε. Τράβηξε μπροστά του κάποιο και άρχισε να το εξερευνά. 
     Εγώ δίπλα του, του έδειχνα πράγματα και μόλις εκείνος πατούσε κάποιο κουμπάκι, αναφωνούσα: «Ωωω!!! Τι κάνει αυτό, αγάπη μου!!! Σφυρίζει; Ωωωω, για πάτα και το άλλο κουμπάκι!! Κοίτα! Κοίτα πώς κάνει αυτό!!!!» Κι όταν ο μικρός έβγαζε μια φωνούλα έκπληξης, εγώ έβγαζα πολλαπλάσιες. Δηλαδή, πράγματα συνηθισμένα που κάνουν γονείς και παππούδες με τα μικρά παιδάκια. 
Και εκεί πάνω συνειδητοποιώ ότι κάνω πολλή «φασαρία». Προσπαθώ τεχνητά να τραβήξω την προσοχή του σε πράγματα, να την καθοδηγήσω. Να του δημιουργήσω ενθουσιασμό ή να επαυξήσω τον ενθουσιασμό του. 
Και, μπήκα για λίγο στη θέση του… Φαντάστηκα, ας πούμε τον εαυτό μου, να κάνω κάτι που μου αρέσει ή δοκιμάζω κάτι που δεν ξέρω ακόμη πόσο μου αρέσει, βλέπω, ας πούμε μια ταινία, και έχω κάποιον δίπλα μου να φωνασκεί συνεχώς: «Ωωω, κοίτα τι κάνουν τώρα!! Βλέπεις;» 
Ποιος από εμάς θα το άντεχε και θα το επέτρεπε; Το μικρό παιδί μας ανέχεται, μας το επιτρέπει και γιατί δεν ξέρει πώς θα μπορούσε να το αποφύγει και γιατί δεν πρόλαβε ίσως να γευτεί και να συνειδητοποιήσει την ομορφιά τού να ανακαλύπτει μόνο του τον κόσμο, χωρίς τους δικούς μας φακούς.
Δεν (με τελικό ν, γιατί μου αρέσει)  λέω να μη συμμεριζόμαστε τον ενθουσιασμό του, όταν τον βιώνει, αλλά να μην τον εκβιάζουμε. Δεν λέω  να μην παίρνουμε πρωτοβουλίες, λέω να αφήνουμε το παιδί να πάρει πρωτοβουλία, όποτε θελήσει. 
Δεν χρειάζεται να «πρέπει» να το κάνουμε χαρούμενο. Αρκεί να είμαστε δίπλα του, έτοιμοι να το βοηθήσουμε όταν χρειαστεί, να δεχτούμε το κάλεσμά του, να πάρουμε αυτό που μας δίνει με το χεράκι του, να το παρατηρούμε, να «εξερευνούμε» εμείς το παιδί και το παιδί να εξερευνά τον κόσμο. Έτσι νομίζω.

                                                               Αθηνά Παπαδημητρίου