Έχε το νου σου στο παιδί...

             Κάποτε θα ‘ρθουν να σου πουν                

πως σε πιστεύουν, σ’ αγαπούν  

και πως σε θένε

Έχε το νου σου στο παιδί,
κλείσε την πόρτα με κλειδί
ψέματα λένε

Κάποτε θα ‘ρθουν γνωστικοί,
λογάδες και γραμματικοί
για να σε πείσουν

Έχε το νου σου στο παιδί
κλείσε την πόρτα με κλειδί,
θα σε πουλήσουν

Και όταν θα ‘ρθουν οι καιροί
που θα ‘χει σβήσει το κερί
στην καταιγίδα

                                   Υπερασπίσου το παιδί

γιατί αν γλιτώσει το παιδί
  υπάρχει ελπίδα.

(Παύλος Σιδηρόπουλος, σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου) 

Ακούγοντας για πολλοστή φορά το υπέροχο αυτό τραγούδι, αναρωτήθηκα πώς τελικά «υπερασπιζόμαστε» το παιδί στον σύγχρονο δυτικό «πολιτισμό» μας, και πώς του συμπεριφερόμαστε ώστε να το βοηθήσουμε να γίνει ένας αυτόνομος κι ευτυχισμένος ενήλικας.

Η σκέψη μου πήγε συνειρμικά στη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού, η οποία ψηφίστηκε ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου 1989 και στη χώρα μας έχει νομική ισχύ. Σ’ αυτήν ορίζονται πολλές βασικές αρχές σχετικά με την ανατροφή και την προστασία των παιδιών (όλων δηλ. των ατόμων κάτω των 18), στην πράξη όμως πόσα απ’ αυτά γνωρίζουμε και πόσα τελικά εφαρμόζουμε;

Γνωρίζουμε ότι στις λεγόμενες «υπανάπτυκτες χώρες» καθημερινά καταπατούνται τα δικαιώματα των παιδιών λόγω αυταρχικών καθεστώτων, εμπόλεμων καταστάσεων, φτώχειας, χαμηλού επιπέδου μόρφωσης, φανατισμού, και άλλων αιτιών… Γνωρίζουμε ότι και στις «αναπτυγμένες χώρες» υπάρχει καθημερινή καταπάτηση των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως διακρίσεις σε βάρος προσφυγόπουλων, εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες, κακοποίηση παιδιών, και άλλα πολλά… Τι γίνεται με τα άλλα, τα απλά και καθημερινά, τα «ήσσονος σημασίας» ζητήματα;

Είναι βέβαια γεγονός ότι, με βάση και αφετηρία την παγκόσμια διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα Ηνωμένα Έθνη συμφώνησαν ότι τα παιδιά δικαιούνται ειδική βοήθεια και υποστήριξη. Είναι επίσης γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια τα δικαιώματα των παιδιών έγιναν περισσότερο αναγνωρίσιμα στην κοινωνία, περιλήφθηκαν στη διδακτέα ύλη των σχολείων, έγιναν αντικείμενο εκδηλώσεων, εκστρατειών ενημέρωσης και σεμιναρίων.

Η ευημερία του παιδιού θεωρείται ύψιστης σημασίας και έρχεται πρώτη σε όλους τους νόμους και σε όλες τις δικαστικές αποφάσεις αφού, ως γνωστόν, τα παιδιά του σήμερα είναι ο πολιτισμός του αύριο…

Πέρα όμως από τα βασικά δικαιώματα επιβίωσης και προστασίας, τι γίνεται με εκείνα που θεωρούμε «αυτονόητα», και ως εκ τούτου τα παραβιάζουμε με μεγαλύτερη «άνεση» στον δικό μας, σύγχρονο, υπερ-εξελιγμένο κόσμο;

«Μιλώντας για τα δικαιώματα του παιδιού, ίσως το σημαντικότερο που χρειάζεται να τονιστεί αρχικά είναι το δικαίωμα στον σεβασμό, η αναγνώριση δηλαδή του ότι τα παιδιά είναι πολίτες του σήμερα και όχι του αύριο, όπως πολλοί συνηθίζουν να λένε, ότι δικαιούνται να τα ακούμε, να τα καταλαβαίνουμε, να σεβόμαστε την προσωπικότητα και τη γνώμη τους, να υπολογίζουμε τα συναισθήματά τους και τις συνέπειες των αποφάσεών μας σε αυτά. Στις συζητήσεις του Συνηγόρου του Παιδιού με χιλιάδες παιδιά όλων των ηλικιών, ένα πολύ συχνό παράπονο που ακούγεται από τα χείλη τους είναι ότι οι μεγάλοι τα υποτιμούν, δεν τα υπολογίζουν αρκετά και προτιμούν να τους δίνουν εντολές ή συμβουλές, παρά να τους εξηγούν και να συμφωνούν μαζί τους το πλαίσιο των ενεργειών τους. Ίσως αυτή η στάση συνδέεται με την ιδιοκτησιακή αντίληψη των ενηλίκων απέναντι στα παιδιά, που είναι ακόμη ισχυρή στην κοινωνία, ίσως όμως και με τη συνολικότερη έλλειψη εμπιστοσύνης…», όπως επισημαίνει ο κ. Γιώργος Μόσχος, Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού. (Δημοσίευση: 26 Νοεμβρίου 2017, στην εφημερίδα «Η Αυγή»)

Προς επίρρωση των παραπάνω επισημάνσεων, παραθέτω δυο πρόσφατα περιστατικά που έπεσαν στην αντίληψή μου και με προβλημάτισαν:

Περιστατικό 1^ο: Μητέρα γύρω στα 35, σε καφετέρια, πίνει καφέ και κουβεντιάζει με φίλες. Τα δύο παιδάκια, 5 με 7 χρονών, κάθονται σε δύο καρέκλες κοντά στη μαμά. Το μεγαλύτερο παίζει επί μία ώρα με το smartphone που του έχει δώσει, βυθισμένο στον κόσμο του, ενώ το μικρότερο κουνιέται μπρος-πίσω και επαναλαμβάνει μονότονα, σαν θλιβερή επωδό: «Πάμε να φύγουμε, δεν αντέχω άλλο, Πάμε να φύγουμε, δεν αντέχω άλλο, Πάμε να φύγουμε, δεν αντέχω άλλο…». Η μαμά απτόητη συνεχίζει τον καφέ και την κουβέντα…

Περιστατικό 2^ο: Μητέρα 9χρονου παιδιού, συχνά-πυκνά το «άρπαζε» και το κουβαλούσε στο νοσοκομείο για «ψύλλου πήδημα», αψηφώντας τις διαμαρτυρίες του, την ταλαιπωρία και τον κίνδυνο στα οποία το υπέβαλλε, καθώς και τις συστάσεις των γιατρών να μην ανησυχεί τόσο πολύ και να χειρίζεται τα μικροπροβλήματα με βάση τη λογική και τις γνωστές οδηγίες… Μέχρι που κάποιος γιατρός αγανακτισμένος της είπε: «Κυρία μου, αν ξαναταλαιπωρήσετε κατ’ αυτό τον τρόπο το παιδί, θα σας καταγγείλω για κακοποίηση ανηλίκου στον Συνήγορο για τα δικαιώματα του παιδιού!»

Αυτά τα φαινομενικά ασήμαντα περιστατικά, δείχνουν κάποιες αντίθετες τάσεις στην ανατροφή των παιδιών από τους σημερινούς γονείς: την αδυναμία ανάληψης ευθύνης για την ανατροφής του παιδιού αφενός, με παράλληλη επικράτηση των εγωκεντρικών επιθυμιών και των «δικαιωμάτων» των γονιών να περνούν καλά με βάση το σύγχρονο lifestyle… Και την υπερπροστασία -λόγω άγνοιας ή υπερβολικής ανησυχίας- αφετέρου, που καταλήγει σε καταπίεση και ψυχολογική κακοποίηση του παιδιού…

Και στις δύο περιπτώσεις, η στάση του γονιού στερείται υπευθυνότητας…

Και… τι να πει κανείς για το πιο σύνηθες και διαδεδομένο φαινόμενο στην Ελλάδα του σήμερα, της καταπάτησης του δικαιώματος των παιδιών στην ανάπαυση και τον ελεύθερο χρόνο, στον οποίο μπορεί να παίξει και να συμμετέχει ελεύθερα στην πολιτιστική και καλλιτεχνική ζωή.

Τα σημερινά παιδιά και οι έφηβοι στη χώρα μας, ζουν το παράδοξο φαινόμενο της -επιβεβλημένης συχνά- συμμετοχής τους σ’ έναν «αγώνα δρόμου» από φροντιστήρια ξένων γλωσσών σε φροντιστήρια για τα σχολικά μαθήματα, σε δραστηριότητες και κάθε λογής υποχρεώσεις που στερούν από τα παιδιά το δικαίωμα της επιλογής, της ανάπαυσης και του παιχνιδιού, προκαλώντας πίεση, ποικίλες αντιδράσεις ή και ψυχοσωματικά προβλήματα… (Πρόσφατα έμαθα δύο περιστατικά καλών μαθητών της Γ’ Λυκείου, με συμπτώματα έντονης κόπωσης, τάσεις κατάθλιψης και εγκατάλειψης κάθε προσπάθειας, που φτάνουν μέχρι και τάσεις αυτοκτονίας στο ένα περιστατικό…)

Απλώς παραθέτω: το άρθρο 12 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού ορίζει ότι κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ακούγεται και να εκφράζει τη γνώμη του για όλα τα ζητήματα και τα θέματα που αφορούν στη ζωή του, και υποχρεώνει τους ενήλικες να τη λαμβάνουν υπ’ όψιν σε όλες τις διοικητικές και δικαστικές διαδικασίες που το αφορούν. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερο είναι το παιδί, τόσο περισσότερο πρέπει να ακούγεται η γνώμη του.

Αλλά και τα επόμενα άρθρα, που κάνουν λόγο για το δικαίωμα στην έκφραση της προσωπικότητας, στην πληροφόρηση, στις πεποιθήσεις, στην κοινωνική συμμετοχή και στην ιδιωτική ζωή των παιδιών, έχουν μεγάλη αξία, δυστυχώς όμως συχνά στην πράξη υποτιμούνται. 

Αναμφίβολα, οι γονείς προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο δυνατό στην ανατροφή των παιδιών τους, αλλά οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της ανατροφής ως ένα θέμα που θα το χειριστούν «βλέποντας και κάνοντας». Κάποιοι προσπαθούν να αναθρέψουν τα παιδιά τους όπως μεγάλωσαν οι ίδιοι. Άλλοι χωρίς να αναλαμβάνουν καμία πραγματική ευθύνη, απλώς τα αφήνουν να μεγαλώσουν «μόνα τους» και να κάνουν ό, τι θέλουν, ενώ άλλοι υιοθετούν έναν υπερ-προστατευτικό τρόπο, που δεν επιτρέπει την αυτοβουλία και την αυτονόμηση του παιδιού…

Πώς λοιπόν θα έπρεπε οι γονείς να μεγαλώνουν τα παιδιά έτσι ώστε να μην καταπατούν την έμφυτη αξιοπρέπεια και τα δικαιώματά τους, αλλά και χωρίς να παραβιάζονται τα δικά τους δικαιώματα ως ενηλίκων; Να μη διαλύουν το ηθικό τους αλλά και να μη δημιουργούν μικρούς «δυνάστες» που θα γίνουν αργότερα δύστροποι και αγνώμονες ενήλικες; Πώς να τα βοηθούν ν’ αναπτύξουν τη δική τους αυτοβουλία και πρωτοβουλία και να παίρνουν τις δικές τους επιβιωτικές αποφάσεις, σεβόμενοι παράλληλα και τα δικαιώματα των άλλων;

Τα παιδιά δεν είναι μικρογραφίες ανθρώπων, με «μικρότερα» ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ολοκληρωμένες οντότητες με δικαιώματα ισάξια με αυτά των ενηλίκων.

Και όπως λέει και ο φιλόσοφος-ανθρωπιστής L. R. Hubbard: «Ένα παιδί δεν ανήκει σε κάποια ιδιαίτερη κατηγορία ζώου, διαφορετική από το ανθρώπινο γένος. Το παιδί είναι ένας άντρας ή μια γυναίκα που δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Όποιος κανόνας ισχύει για τη συμπεριφορά ανδρών και γυναικών, ισχύει και για τα παιδιά». 

Σας ευχαριστώ!!!!

Η συνέχεια στο επόμενο άρθρο…