Μη κλαις
Όταν ο ήλιος βασιλεύει
Και τα βουνά ισκιώνουν, όταν ανάργια πέφτει το σκοτάδι
Και προμηνύεται το αιώνιο βράδυ
Μη κλαις! Ανωφέλευτα
Τα δάκρυά σου, δεν μπορούν
Να ανατρέψουν την νομοτέλεια
Της φύσης, τον νόμο τον αιώνιο
Δεν μπορείς να σταματήσεις
Τον ήλιο να ανατέλλει
Και να δύει, να βραδιάζει
Και να νυχτώνει και η γη
Να περιστρέφεται αενάως!
Μη κλαις και όταν βλέπεις
Ότι τα όνειρά σου και οι
Επιθυμίες σου δεν πραγματοποιήθηκαν
Και έμειναν ανεκπλήρωτα ή ημιτελή.
Κατάλαβε ότι οι δυνατότητές σου δεν είναι
Ανεξάντλητες και η εμβέλεια της
Ελευθερίας σου είναι περιορισμένη.
Μη κλαις λοιπόν, και να χαίρεσαι
Αν προώθησες τη ζωή σου έστω και
Ένα μόνο σκαλοπάτι –είναι και αυτό
Μια επιτυχία. Και θυμήσου τον ποιητή
Που λέει: «Τιμή σ’ εκείνους που στη ζωή τους
Ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες, ποτέ
Απ’ το χρέος μη κινούντες…»
Και όταν προβλέπουν -και πολλοί προβλέπουν-
Πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος
Κι οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε».
Μη κλαις αν φίλοι που
Εμπιστεύθηκες ή και πρόσωπα
Που αγάπησες και πρόσφερες αγαθές
Υπηρεσίες ή και θυσίες, σου
Γύρισαν την «πλάτη» και σε εγκατέλειψαν.
Μη κλαις! Η αχαριστία, μέγα
Αμάρτημα, κυριαρχεί στον κόσμο.
Σαν άνθρωπος νιώθεις πικρία,
Αλλά δεν χάνεις την πίστη σου
Στο πρέπον και το ηθικό…
Μη κλαις! Όταν ο χρόνος
Φθείρει το σώμα και το γήρας
Περιφρονείται ή και χλευάζεται
Από πολλούς, μάθε ότι
«Όταν στο βάθος της νυκτός,
με περιζώνει άκρα θαλάσσης, ουρανού και γης Γαλήνη,
το πνεύμα, όπου στην ταραχή του κόσμου σβήνει,
σε άλλους κόσμους με αναφτερώνει» (Πολυλάς)
και ότι «Εν τω γήρα πολλή ειρήνη γίγνεται και
ελευθερία… Ου το γήρας αίτιον αλλά ο τρόπος των ανθρώπων» (Πλάτων- «Πολιτεία»)
Στο γήρας συμπυκνώνεται η πείρα
Και η φιλοσοφία της ζωής.
Μη κλαις όταν το ψυχοσάββατο χτυπά
Η καμπάνα για δέηση υπέρ των
Ψυχών των πεφιλημένων προσώπων
Γιατί «Τέτοιαν ώρα οι ψυχές διψούν και πάνε
στης λησμονιάς την κρουσταλλένια βρύση·
μα βούρκος το νεράκι θα μαυρίσει,
α στάξει γι’ αυτές δάκρυ όθε αγαπάνε.
Κι αν πιουν θολό νερό ξαναθυμούνται,
διαβαίνοντας λιβάδια από ασφοδίλι·
πόνους παλιούς, που μέσα τους κοιμούνται.
Α δε μπορείς παρά να κλαις το δείλι,
τους ζωντανούς τα μάτια σου ας θρηνήσουν:
θέλουν - μα δε βολεί να λησμονήσουν. («Λήθη»- Μαβίλης)
Και θυμήσου τι λέει ο Ευριπίδης:
«Τις οίδε ει το ζην τουθ’ ο κέκληται θανείν το ζην δε θνήσκειν εστί».
Μη κλαις, λοιπόν, γιατί, όπως
Πολλοί σοφοί πιστεύουν,
«ο θάνατος αθανασίας γέγονε πρόξενος».
Και όταν πολλά δεινά
μας πολεμούν και απειλούν θανάσιμα
τη ζωή μας, σεισμοί, πλημμύρες,
καταποντισμοί, πόλεμοι, λιμοί
και λοιμοί, όπως τώρα η
πανδημία, που σαρώνει τον πλανήτη,
και πάλι μη κλαίμε. Να αγωνιζόμεθα
με όλα τα όπλα που μας δίνει η επιστήμη
και το ψυχικό σθένος για τη σωτηρία της ζωής,
που εκβάλλει φωνή απεγνωσμένη: «Σώσε με!»
Όλοι γνωρίζουμε τη ρήση:
«Ου ζήσεται άνθρωπος και ουχ αμαρτήσει» και των Ρωμαίων «errare humanum est»
(Το πλανάσθαι ανθρώπινον είναι)
Αφού λοιπόν αυτή είναι η φύση του ανθρώπου, «Μη κλαις» για τα αμαρτήματά σου.
Αλλά προσπάθησε να τα αποφεύγεις και να βελτιώνεσαι.
Σε έργο του Καζαντζάκη, λέει ένας «ήρωας»: «Θεέ μου, αμαρτάνω, το ξαίρεις, αλλά φταίω εγώ που έφτιαξες τόσο όμορφο τον κόσμο;»
«Αλλά (και πάλι) δεν γεννηθήκαμε από δικό μας αμάρτημα. Η γέννηση μας έβαλε στον δρόμο του Άδη και υποδουλωθήκαμε στην Ανάγκη* που οδηγεί στο Στυγερό. Από το ουδέν οδεύουμε στο μηδέν.
Αλλά -και πάλι- «Στον δρόμο αυτόν θα δούμε τον ήλιο!» (Παλατινή βιβλιοθήκη)
Ναι, σ’ αυτόν τον δρόμο της ζωής, σ’ αυτή την εξαίσια περιπέτεια οφείλουμε να εξοστρακίσουμε την απαισιοδοξία και να χαρούμε τα αγαθά, που τόσο αφειδώλευτα μας χάρισε ο Δημιουργός –αγαθά υλικά και πνευματικά.
Απολαύσαμε εξαίσιες στιγμές δημιουργίες, προόδου «μάθαμε πολλά από τους σπουδασμένους» και χαρήκαμε παιδιά και εγγόνια. Ανεβάσαμε πιο ψηλά την ζωή. Εκτελέσαμε το χρέος και «ηγωνίσμεθα τον αγώνα τον καλόν».
Λοιπόν, όχι κλάματα! Αγώνας και σθένος ψυχικό.
Υστερόγραφο
Προσωπικό βίωμα:
Γεννήθηκα στην αρχή της δεκαετίας του ’30, στο χωριό Γερακιού Ιστιαίας.
Έζησα και μεγάλωσα μέχρι τα 20 χρόνια μου εκεί. Ανεξίτηλες οι αναμνήσεις μου από τα χρόνια τα «λίθινα».
Πόλεμος του ’40, Κατοχή από Ιταλούς-Γερμανούς. Πείνα-θάνατος-εκτελέσεις, εμφύλιος κ.λπ.
Στο χωριό μου υπήρχε ένας λόφος ανταρτών (ΕΑΜ).
Στο χωριό –γειτονικό- Γούβες (οχυρά του Μεταξά) ήσαν οι Ιταλοί, Γερμανοί και Ράληδες (Έλληνες σύμμαχοι του εχθρού).
Σε μια επίθεση στο χωριό μου από Γερμανοράληδες έγινε μάχη με τους αντάρτες. Ο πατέρας μου και η οικογένεια προλάβαμε και κρυφτήκαμε μακριά απ’ το χωριό.
Όταν επιστρέψαμε το μεσημέρι είδαμε το σπίτι μας (ένα ταπεινό φτωχικό της εποχής), καμένο.
Όταν εμφανίστηκε ο πατέρας, που αγνοούσαμε πού βρίσκεται, ρώτησε με αγωνία «Τα παιδιά είναι καλά;» - Καλά είναι. Μας κάψανε το σπίτι». «Μη κλαίτε! Χορέψτε».
Το σπίτι έγινε μεγαλοπρεπές. Εκεί μελετούσα το ’50 για το Πανεπιστήμιο. Χωρίς φροντιστήριο, σε 700 υποψηφίους επέτυχα 20ος.
Δύσκολα χρόνια, αλλά «με λογισμό και μ’ όνειρο» ξεκινήσαμε τη ζωή και βάλαμε ένα λιθαράκι για την ανάπτυξη και ευημερία. Με σθένος και ισχυρή θέληση δημιουργήσαμε τη σημερινή ελεύθερη και ανεπτυγμένη Ελλάδα για την καινούργια «γέννα».
Μη κλαις λοιπόν. Πρόσφατα γιορτάσαμε την Ανάσταση του Έθνους -την 25η Μαρτίου του 1821.
Με αίμα και θυσίες αποκτήσαμε το μέγιστο αγαθό, την ελευθερία.
Και το μάθαμε ότι «θέλει αρετήν και τόλμη η ελευθερία».
Μη κλαις λοιπόν. «Αύριο γαρ άμεινον έσσεται».
Ας χαρούμε το Πάσχα που έρχεται!
Καλή Ανάσταση, και από τον θανατηφόρο ιό!
Ιωάννης Δ. Αναγνώστου
Ιστιαία, Μάρτιος 2021
*Ανάγκη: «το μη δυνατόν άλλως γενέσθαι»
